مهندس ناظر ساختمان را به عنوان سرپرست و ناظر ساختمان تعیین می کنند تا به این ترتیب اطمینان

حاصل شود که پروژه بر طبق برنامه ریزی و به درستی انجام پذیرد.

مهندس ناظر ساختمان این صلاحیت را داشته که بر پروژه های عمرانی نظارت داشته باشد.

این افراد براساس تعریف شده در مقررات ملی ساختمان موظف هستند که نسبت به اجرای این اصول پایبند باشند.

حداقل مدرکی که برای این افراد در نظر گرفته می شود مدرک لیسانس مهندسی عمران یا معماری و رشته

های مرتبط است.

برای اجرای کارهای عمومی یا اکثر سمت های نظارتی مهندسی عمران نیازمند تجربه ی بیشتری هستند.

وظایف مهندس ناظر ساختمان چیست؟

مهندس ناظر ساختمان موظف و متعهد بوده که موارد زیر را انجام دهد:

• برنامه‌ریزی و سازماندهی مراحل کار
• راهنمایی و بررسی کار بخش دائمی یا واحد موقت در کارگاه
• کنترل و بررسی نقشه‌های معماری و سازه
• رعایت اصول ایمنی در کارگاه
• هماهنگی بین سازمانی برای اخذ مجوزهای لازم
• تذکر کتبی به سازنده و صاحبکار در صورت عدم اجرای صحیح نقشه‌های سازه
• بررسی مهندسی زمین و خاکبرداری
• کنترل مسائل مربوط به فونداسیون، آرماتوربندی و قالب‌بندی
• نظارت بر اجرای سقف، سفت‌کاری و نازک کاری
• نظارت بر بتن‌ریزی همه بخش‌های سازه و طرح اختلاط
• کنترل کیفیت مصالح ساختمانی
• نظارت بر تاسیسات ساختمان و لوله کشی ساختمان
• ارزیابی روش‌های ساخت و ساز
• دستور انجام آزمایش از کیفیت بتن و مصالح ساختمانی
• تعیین مقرون به صرفه بودن طرح‌های اجرایی
• بررسی برنامه‌های تفصیلی مهندسی
• خدمات مشاوره و نظارت در ساخت

مرحله اول : پیش از عملیات اجرایی ساختمان:

 براساس قوانین شهرداری برای مهندسان ناظر ساختمانی باید موارد ذیل رعایت شود:

قبل از انتخاب کار ارجاعی: مهندس ناظر ساختمان با اطلاع یافتن از کار ارجاع شده به خود از طریق سامانه

خدمات مهندسی و یا پیامک، باید پس از مراجعه به کارتابل خود و مشاهده مشخصات ملک و دریافت اطلاعات

مالک، اقدامات اولیه زیر را انجام دهد:

– تماس با مالک و ناظر هماهنگ کننده و ملاقات با آنها در محل پروژه.
– ارزیابی محل پروژه.
– تایید کار ارجاع شده در صورت تمایل.

توصیه: لطفا با توجه به سابقه کاری و بنیه علمی خود، همچنین با توجه به ارزیابی شما از روحیات مالک/ سازنده/ مجری، نسبت به انتخاب کارهای ارجاع شده دقت فرمایید.

بعد از انتخاب کار ارجاعی: مهندس ناظر ساختمان پس از انتخاب کار از طریق سامانه خدمات مهندسی،

باید اقدامات زیر را که شامل بررسی ها و هماهنگی های مقدماتی است، به شرح زیر انجام دهد:

– کلیه مهندسان ناظر هر پروژه از جمله ناظر معماری موظفند هماهنگی لازم را با مهندس ناظر هماهنگ

کننده در تمام امور به طور مستمر به عمل آورند و با اطلاع وی با سایر ناظران همفکری، مذاکره، همکاری و

ارتباط پیوسته داشته باشند.

– دریافت یک نسخه اصل از نقشه های معماری ممهور به مهر طراح و دفتر خدمات الکترونیک، از ناظر هماهنگ

کننده/ مالک/ سازنده/ مجری پروژه الزامی است.

– مهندس ناظر ساختمان باید قبل از شروع عملیات اجرایی به اتفاق سایر ناظرین از محل پروژه بازدید کند

و علاوه بر موارد کلی (بررسی موقعیت ملک، همجواری ها، تاسیسات ملک و تاسیسات شهری مجاور و…

به اتفاق سایر مهندسین) به بررسی موارد تخصصی معماری از جمله کنترل رعایت ضوابط مندرج در

پروانه ساختمان و نقشه ها شامل محل استقرار ساختمان، سطح اشغال ساختمان، فاصله تا ساختمان ها

و املاک مجاور، مقدار عقب نشینی ها از معبر، حد اصلاحی ، بر و کف و… بپردازد.

– بررسی کامل نقشه های مصوب، به منظور رفع ابهام و انطباق نقشه های معماری

سایر نقشه ها، در حضور ناظر هماهنگ کننده، سایر مهندسین ناظر، مالک/سازنده/مجری.

– بررسی مشخصات هندسی و حدود اربعه ساختمان از جمله پیاده کردن محل دقیق ملک بر روی زمین،

شیب های طولی و عرضی زمین و در نهایت تأیید تطابق مشخصات زمین با نقشه موجود و پروانه ساختمان.

با توجه به اینکه در حال حاضر مهندس ناظر نقشه بردار، برای پروژه های شهر تهران ارجاع داده نمی شود و

مسئولیت آن بر عهده مهندس معمار می باشد بنابراین توصیه می شود مهندس معمار جهت دقت بیشتر از

مالک/ سازنده/ مجری درخواست نماید از مهندس نقشه بردار صاحب صلاحیت در موارد لزوم استفاده کند.

لازم به ذکر است که تاییدیه مهندس نقشه بردار در زمینه رقوم و ابعاد رافع مسئولیت مهندس ناظر معماری نخواهد بود.

– بررسی درختان موجود در پروژه بر اساس تاییدیه فضای سبز شهرداری منطقه.

توصیه ۱:

درصورت وجود مغایرت، تناقض، نواقص و عدم تطابق نقشه های مصوب با یکدیگر، بایستی موارد توسط ناظر

هماهنگ کننده (قبل از تحویل برگه شروع به کار)، بصورت کتبی به مالک/ سازنده/ مجری اعلام شود که جهت رفع موارد نقص به طراحان نقشه ها (مهندس طراح معماری، مهندس محاسب سازه یا …) مراجعه نماید و پس از اصلاح موارد، عملیات اجرایی آغاز شود. “ضمنا مهندسین طراح ملزم به رفع موارد ذکر شده می باشند”.

توصیه ۲ :

بهتر است مهندس ناظر ساختمان با داشتن یک زونکن مربوط به هر پروژه، کلیه نقشه ها، گزارشات،

دستور کارها، مکاتبات، عکس ها و رسید های مربوط به هریک از مراحل کار و… را جهت مستند نگاری،

به طور مرتب نگهداری نماید. بهتر است مدارک این زونکن، سال ها پس از پایان کار و در زمان بهره برداری

نیز توسط مهندسین ناظر نگهداری شود.

مرحله دوم: حین عملیات اجرایی ساختمان

برخی از شرح خدمات، حین عملیات اجرایی ساختمان که به عهده مهندس ناظر ساختمان  می باشد به شرح زیر خواهد بود:

مرحله خاکبرداری و فونداسیون

در این مرحله می توانید علاوه بر موارد اشاره شده ذیل، به بررسی نتایج آزمایش مکانیک خاک (ژئوتکنیک) پروژه

خود و مشاوره با افراد متخصص بپردازید.

همچنین مطالعه راهنمای عمومی ناظران (مسائل مربوط به فونداسیون)، نیز می تواند مثمر ثمر باشد.

– کنترل عمق خاکبرداری در انطباق با نقشه های مصوب معماری: به این معنی که ناظر معماری می بایستی

ارتفاع فونداسیون و ارتفاع بتن مگر و ارتفاع کفسازی را از نقشه ها استخراج کرده و به عمق گودبرداری دست یابد.

– کنترل بر و کف پروانه ساختمانی و نقشه های مصوب. در صورت عدم توانایی مهندس ناظر ساختمان در اندازه گیری بر، باید از شهرداری درخواست بازدید کارشناس بر و کف، نماید.

– کنترل کدهای زیر و روی فونداسیون ها، شناژها و جانمایی آنان. مهندس ناظر معماری باید قبل از پوشش

میلگردهای فونداسیون توسط بتن، اختلاف رقوم ارتفاعی فونداسیون و ابعاد سطح اشغال را نسبت به نقشه

ها، مجدد کنترل نماید و هرگونه مغایرت را بصورت کتبی به مالک/ سازنده/ مجری و مهندس هماهنگ کننده

ابلاغ کند و از آنان رسید دریافت نماید. مهندس ناظر ساختمان هماهنگ کننده نیز باید در صورت عدم مطابقت

ابعاد فونداسیون با نقشه های سازه، حتما در گزارش خود قبل از پوشش میلگردها توسط بتن، این مورد طی

گزارش مرحله ای ذکر نماید.

– کنترل جا نمایی ستون ها به منظور حذف نشدن پارکینگ ها و کنترل مضاعف سطح اشغال.

– کنترل رعایت درز انقطاع در هماهنگی با ناظر سازه.

– کنترل جانمایی چاله آسانسور و پلکان در هماهنگی با ناظر سازه.

– کنترل ایمنی افراد و کارگاه در این مرحله از ساخت و ارایه دستورات لازم در صورت نیاز.

در رابطه با رعایت موارد ایمنی، ناظر معماری کلیه موارد تخلف این مرحله، از جمله عدم نصب حفاظ در لبه
پرتگاه، لق بودن نردبان و…. را با توجه به مبحث ۱۲ مقررات ملی و آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی
و… کتبا به ناظر هماهنگ کننده و مالک/ سازنده/ مجری اعلام نماید و رسید دریافت کند.

تذکر: یکی از نکات مهم در این مرحله، ضخامت کفسازی از روی فونداسیون می باشد که ملاک عمل،
نقشه های مصوب معماری است و اختلاف بیش از ۴۰ سانتیمتر باید در گزارش فونداسیون قید گردد.

(برای محاسبه ضخامت کفسازی باید کد تمام شده روی اولین کف از کد روی فونداسیون کسر گردد)

توصیه : ناظر معماری باید بر ساختمان را با ابزار دقیق (مثلا با متر لیزری، با کمک ریسمان و…)

اندازه گیری نماید و طول ساختمان را نیز با توجه به ابعاد پروانه، نقشه های مصوب و با احتساب

پیش بینی ضخامت نمای ساختمان اندازه گیری کند.